به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، نیاز به حضور خیرین در حوزه سلامت اینروزها به ضرورتی غیر قابل انکار بدل شده و حالا فعالیت آنها برای ارتقای سطح بهداشت و درمان، از یک انتخاب داوطلبانه فراتر رفته است چراکه بدون مشارکت و حمایت فعال خیرین سلامت، دانشگاههای علوم پزشکی توانایی انجام کامل مسئولیتهای خود را نخواهند داشت و مسیر توسعه نظام سلامت با چالشهای جدی روبهرو خواهد شد.
بههمین دلیل اغراق نیست اگر بگوییم حوزه سلامت، زنجیرهای بههمپیوسته از نیازهاست؛ از آموزش و پیشگیری گرفته تا تامین زیرساختهای درمانی و حمایت از بیماران.در ادامه برای بررسی بیشتر این مسائل با مهندس محمدجواد حیدریپور، مدیر کل سازمانهای مردمنهاد و خیرین سلامت وزارت بهداشت به گفتوگو پرداختهایم. او معتقد است تحقق اهداف این حوزه بدون همکاری و همراهی خیرین سلامت ممکن نیست.
کمکهای خیرین در حوزه سلامت در سالهای اخیر چه تغییراتی داشته است؟
خوشبختانه در سالهای اخیر شاهد رشد چندبرابری مشارکت خیرین در حوزه سلامت بودهایم. مثلا در سال ۱۳۹۹ مجموع مشارکت خیرین در کشور حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان بود، در حالیکه در سال گذشته این عدد به ۱۰هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان رسید. یعنی میزان کمکها در طول چهار تا پنج سال، حدودا هفت برابر شده است. این رشد نشاندهنده توجه جدیتر مردم و خیرین به سلامت و نقش آن در ارتقای زندگی، بهویژه در مناطق کمبرخوردار است.
بهنظر شما مهمترین عامل افزایش مشارکت خیرین سلامت چه بوده است؟
اغراق نیست اگر بگوییم بخشی از این تغییر، نتیجه پشتسر گذاشتن تجربه کرونا بود. همهگیری بیماری کرونا نشان داد سلامت اولویت نخست زندگی انسان است. از سوی دیگر حرکت دانشگاههای علوم پزشکی و وزارت بهداشت بهسمت تعامل بیشتر با خیرین هم بسیار اثرگذار بوده است. در طول سالهای اخیر، جلسات مشترک متعددی با خیرین برگزار شد، برنامههای تجلیل از خیرین در استانها شکل گرفته و فضای قدردانی از این افراد تقویت شد. همین رویکرد باعث شد خیرین احساس کنند حضورشان دیده میشود و اهمیت دارد. دانشگاهها نیز برای همراهی با خیرین فعالتر شدند و این باعث شد نگاه جامعه به حوزه سلامت پررنگتر شود.
کدام استانها در زمینه میزان مشارکت خیرین سلامت رکورددار هستند؟
خوشبختانه در سراسر کشور، خیرین دلسوز بسیاری در حوزه سلامت فعال هستند اما برخی استانها از نظر حجم و کیفیت مشارکت، جایگاه برجستهتری دارند. استانهای زنجان، یزد، اصفهان، تهران، خراسانرضوی، فارس و گیلان از جمله نقاط خیرخیز کشور محسوب میشوند. موقعیت استان فارس بهویژه در این زمینه بسیار چشمگیر و فعالیت خیرین در این استان قابل تحسین است. استان تهران نیز با توجه به وسعت و جمعیت زیاد، یکی از استانهای پیشرو بهشمار میرود؛ هرچند این میزان فعالیت با توجه به ویژگیهایش چندان دور از انتظار نیست.
در سطح شهرها چطور؟
شاید برایتان جالب باشد که بدانید برخی شهرهای کوچک، حتی از بعضی استانها فعالترند. شهرهای بابل، دزفول، لار، گراش، جهرم و بهبهان در صدر فهرست شهرهای خیرخیز کشور قرار دارند. برای نمونه، شهرهای لار و گراش، نمونههای درخشانی از مشارکت مردمی و خیرخواهی درهمه حوزهها بهویژه حوزه سلامت هستند بهگونهای که در این مناطق تقریبا هیچ بنای دولتیای مشاهده نمیکنید. از مدرسه و بیمارستان گرفته تا کلانتری، دادگستری و حتی زیرساختهای شهری مانند آسفالت خیابانها، همه با سرمایه و محبت خیرین ساخته شدهاند. این سطح از مشارکت اجتماعی نشاندهنده فرهنگ ریشهدار نوعدوستی در میان مردم این مناطق است.
اینروزها اولویت اصلی خیرین سلامت چیست؟
در گذشته، بیشتر تمرکز خیرین بر بخش درمان بود. مثلا ساخت بیمارستان، درمانگاه یا خانه بهداشت اما امروز علاوه بر اینها، توجه به حوزه پیشگیری و بهداشت هم در بین خیرین افزایش پیدا کرده است. یعنی اقداماتی مانند کمک به برنامههای غربالگری، آموزش، پژوهش و حتی تامین تجهیزات و دارو. در واقع نگاه خیرین نسبت به سلامت، آگاهانهتر شده و به جنبههای علمی و آموزشی نیز توجه دارند. حضور بنگاههای اقتصادی در قالب مسئولیت اجتماعی هم بسیار پررنگتر شده و این یکی از اتفاقات مثبت سالهای اخیر است.
به نظر شما آیا خیرین از نیازهای واقعی نظام سلامت آگاهی کامل دارند؟
در سطح کلی بله اما در جزئیات اینطور نیست! بدیهی است فعالیت خیرین برای موثر بودن، نیاز به شفافسازی دقیق وضعیت پیش رو دارد تا بتوانند چالشها و ضعفها را بشناسند و برای کمک اقدام کنند. برای همین توصیه ما این است که خیرین برای شناخت دقیق نیازها، حتما با دانشگاههای علومپزشکی شهر و استانشان مشورت کنند تا جاهای خالی و نقاط ضعف را بشناسند. این شناخت دقیق آنقدر مهم است که در حال حاضر، در همه دانشگاهها، دفتر سازمانهای مردمنهاد و خیرین فعال است؛ دفتری که وظیفه اصلی آنها راهنمایی خیرین در مسیر درست و به جهت تاثیرگذاری است. دانشگاهها براساس منابع، ظرفیتها و نیازهای هر منطقه، اولویتها را مشخص میکنند و براساس این اولویتها، میتوانند اطلاعات استاندارد در حوزه بهداشت و درمان را ارائه کنند. پس چه بهتر که خیرین هم از آغاز تا پایان پروژه با دانشگاهها در ارتباط باشند. بدیهی است این همکاری موجب اثربخشی بیشتر کمکها و فعالیتها میشود.
به نظر شما خیرین سلامت این روزها باید به چه مسائلی بیشتر توجه کنند؟
البته ما در تمامی بخشهای سلامت به حضور خیرین نیاز داریم و تقریبا هیچ حوزهای نیست که بتوان آن را به تنهایی و بهصورت کامل پیش برد اما یکی از مهمترین چالشهای فعلی، موضوع خوابگاههای دانشجویی دانشگاههای علومپزشکی است که برای بهبود وضعیت، به کمک ویژه خیرین و تمرکز بر این حوزه، نیاز داریم. در حال حاضر، بسیاری از دانشجویان نخبه کشور، در شهرهای بزرگ ازجمله تهران، با مشکل داشتن خوابگاه و البته خوابگاه مناسب شأن آنها مواجه هستند. به نظرم این قشر از جامعه، باید تنها دغدغه درس داشته باشند، نه فکر و خیال سقفی بالای سر؛ هدفی که متأسفانه تا به امروز نتوانستهایم آن را محقق کنیم. برای همین در حال برنامهریزی برای راه انداختن نهضت خوابگاهسازی با مشارکت خیرین هستیم تا دانشجویان در محیطی مناسب شأن خود تحصیل کنند. شاید این یکی از جدیترین نیازهای فعلی ماست که امیدواریم با همراهی خیرین، محقق شود.
در حال حاضر چند سازمان مردمنهاد فعال در حوزه سلامت داریم؟
بیشتر از ۳۰۰۰ تشکل غیردولتی و سازمان مردمنهاد بهطور مستقیم با ما همکاری و تعامل دارند. البته تعداد واقعیشان بیشتر است، ولی این ۳۰۰۰ سازمان ارتباط فعال و مستمر دارند. آنها عمدتا در حوزه درمان کار میکنند و در مراحل بعدی، در زمینه بهداشت، آموزش و دارو فعالیت دارند.
تعداد خیرین فعالی که به صورت مستقل در حوزه سلامت فعالیت میکنند چقدر است؟
در حال حاضر حدود ۲۰ هزار خیر حقیقی و انفرادی با ما همکاری دارند و ارتباط مستقیم با آنها برقرار است. نکته مهم اینکه بسیاری از آنهابه صورت مستقل فعالیت میکنندووابسته به هیچ سازمان یاتشکل غیردولتیای نیستند.افراد نیکاندیشی هستند که فارغ از هر سازمان، تشکل و جمعیتی، بهتنهایی و با هدف بهبود وضعیت سلامت جامعه قدم پیش میگذارند و در تحقق مأموریتهای انسانی این حوزه نقش بیبدیلی ایفا میکنند.
به نظر شما از ظرفیت این سازمانهای مردم نهاد در حوزه بهداشت و سلامت، بهطور کامل استفاده میشود؟
متأسفانه پاسخ این سؤال منفی است. معتقدم بخشی از مشکلات برای سامان دادن به فعالیتهای خیرین، مربوط به ضوابط و قوانین است که باید اصلاح شود تا سازمانها بتوانند با دغدغه کمتری، نیت خیر خود را اجرا کنند. حتی باید از سطح تسهیل قوانین فراتر برویم و مشوقهایی برای آنها ایجاد کنیم. یکی از اتفاقات خوب اخیر، قانون نشاندار کردن مالیاتها بود اما باید کاملتر و مؤثرتر اجرا شود و قوانین قدیمی نیز اصلاح شود. انتظار داریم دولت از نظر قانونی و معنوی، این سازمانها و این افراد را پشتیبانی کند تا مسیر مشارکت خیرین، روانتر و گستردهتر پیش برود.
نظر شما